تغذیه سالم به معنی استفاده از انواع مواد غذایی سالم و به اندازه متعادل به منظور تامین انرژی کافی جهت انجام فعالیت های حیاتی مانند نفس کشیدن ، پمپاژ خون و فعالیت هایی که دربدن ما انجام می شود و ما از آن ها بی خبر هستیم و هم چنین فعالیت های بدنی مانند راه رفتن و سایر فعالیت های روزمره . آنچه که در مورد تغذیه اهمیت دارد برقراری تعادل بین میزان کالری دریافتی و کالری مصرفی است . چنانچه میزان کالری دریافتی از آنچه که بدن شما نیاز دارد بیشتر باشد ، به صورت چربی در بدنتان ذخیره می شود و باعث افزایش وزن شما خواهد شد .
تغذیه نه تنها باعث رشد فیزیکی و بدنی افراد می شود بلکه بر خلق و خوی افراد نیاز بسیار تاثیر گذار است . سلامت سلول های مغز و نحوه عملکرد آن ها متاثر از غذایی است که شما می خورید . برداشت شما از محیط ، احساس و رفتار شما ، برخوردتان با وقایع و اتفاقات زندگی و هم چنین سلامتی روح و روان شما به نوع تغذیه بستگی دارد .
تغذیه ی سالم باعث سلامتی و شادابی شما می شود . بیماری ها را کاهش می دهد و نهایتا باعث افزایش عمر شما خواهد شد . افرادی که به تغذیه خود اهمیت می دهند و از گروه های سالم تغذیه می کنند معمولا به زندگی دید مثبت تری دارند و از نظر آن ها زندگی رضایت بخش و خوشایند است . در حالیکه سوء تغذیه یکی از عوامل بروز بیماری های روحی و روانی می شود و به دنبال آن بد خلقی ، تنش در زندگی و احساس نارضایتی و افسردگی افزایش پیدا می کند .
خرید مواد غذایی ناسالم در زمان گرسنگی
طبق تحقیقات انجام شده افراد زمانی که گرسنه هستند و به خرید می روند ، سبد خریدشان را از مواد غذایی و تنقلات وسوسه انگیز و البته نا سالم پر می کنند و زمانی که به خانه می رسند یخچال و کابینت های خود را از این مواد غذایی نیز پر می کنند ، همین موضوع اولین و موثرترین قدم برای شروع یک تغذیه نا سالم است . از این رو توصیه می شود خرید مواد غذایی را زمانی انجام دهید که احساس گرسنگی نداشته باشید ، همین موضوع باعث انتخاب غذاهای سالم و مغذی در این زمان انجام می شود . در نتیجه زمانی که در خانه به یخچال و کابینت ها سر می زنید انتخاب شما چیزی جز مواد غذایی مغذی و سالم نخواهد بود .
معیارهای تغذیه سالم
در تغذیه سالم از پنج گروه اصلی غذایی در هر وعده غذایی حداقل 3 گروه به میزان کافی استفاده می شود و نمک ، شکر ، چربی های ناسالم ، مواد فرآوری شده و افزودنی ها حذف یا بسیار محدود می شوند . گروه های اصلی غذا را می توان به شرح زیر دسته بندی کرد :
1- میوه : انواع میوه های تازه ، میوه های خشک ، آب میوه های طبیعی تازه و کمپوت های خانگی .
2- سبزی : انواع سبزی های برگ دار و هم چنین هویج ، بادمجان ، لوبیا سبز ، انواع کدو ، گوجه فرنگی ، فلفل ، کاهو .
3- نان و غلات : انواع نان های سبوس دار ، نان های سنتی ، ماکارونی ، رشته .
4- لبنیات : لبنیات کم چرب شامل ماست ، پنیر ، دوغ ، کشک ، شیر .
5- پروتئین : انواع پروتئین گیاهی مانند حبوبات شامل عدس ، نخود ، لوبیا ، پروتئین های حیوانی مانند گوشت قرمز بدون چربی ، ماهی ، مرغ و هم چنین دانه ها و مغزها مانند بادام ، فندق .
در طول روز بین وعده های اصلی غذا می توانید از مغزهایی مانند گردو ، پسته و بادام و هم چنین میوه ها به عنوان میان وعده استفاده کنید . شکم خود را از مواد غذایی شیرین ، شور ، چرب و تنقلاب پر نکنید زیرا جز غذاهای سالم نیستند و هم چنین بر روی وعده اصلی غذای شما نیز تاثیر می گذارد . همانطور که ملاحظه کردید قندهای ساده و شیرینی ها جایگاهی در گروه های اصلی غذایی شما ندارند . لذا استفاده آن ها را به حداقل برسانید .
توجه به تغذیه ، انتخاب مواد غذایی مفید و سالم و حذف مواد غذایی مضر بر روی سلامتی و کیفیت زندگی شما اثر می گذارد . تامین انرژی و مواد ضروری بدن ، باعث تقویت بدن می شود و زمانی که بدن شما در شرایط خاص بیماری قرار بگیرد ، می تواند از خود بهتر دفاع کند . در ادامه به برخی از فواید تغذیه سالم می پردازیم :
1- کنترل میزان کالری دریافتی
2- کنترل وزن
3- تامین ویتامین ، پروتئین ، املاح معدنی و فیبر مورد نیاز بدن
4- بهبود عملکرد سیستم گوارشی و روده ها
5- بهبود عملکرد قلب
6- بهبود عملکرد سایر اعضای داخلی بدن مانند کلیه ها ، کبد و ...
7- افزایش سلامت مغز
8- کاهش استرس
9- ایجاد آرامش ذهنی
10- خواب بهتر
11- تقویت سیستم ایمنی بدن
12- کاهش ابتلا به بیماری
استفاده از مواد غذایی سالم توام با داشتن عادات خوب و درست غذایی و هم چنین پرهیز از عادات غذایی بد ، می تواند اثر مثبت خود را بگذارد . در ادامه به چند عادت غذایی درست اشاره می کنیم .
1- از مصرف هله هوله و خوراکی های شیرین و چرب بپرهیزید .
2- در مصرف کافئین زیاده روی نکنید . مثلا استفاده زیاد از قهوه باعث افت ناگهانی انرژی و افزایش سایر مواد غذایی می شود . لذا می توانید از یک یا دو فنجان چای سبز استفاده کنید .
3- حتما صبحانه بخورید . به دلیل دیر از خواب بیدار شدن یا دیر رسیدن به محل کار هیچ گاه صبحانه را حذف نکنید .
4- در وعده صبحانه از مواد غذایی که حاوی کربوهیدرات پیچیده هستند و دیرتر هضم می شوند استفاده کنید . این نوع صبحانه ، شما را تا وعده ی ناهار با انرژی نگه می دارد و مانع استفاده از میان وعده های شیرین و غیر مغذی می شود . توت فرنگی ، پرتقال ، شیر ، عدس ، جو و بادام زمینی گزینه های مناسبی هستند .
5- با معده خالی ، میوه بخورید . در صورتی که زمان زیادی چیزی نخورده اید و معده شما خالی است برای شروع تغذیه ، بهتر است از میوه استفاده کنید چرا که هضم آن ها راحت تر است . در حالیکه شروع تغذیه با مواد غذایی سنگین و پر حجم مانند گوشت باعث خستگی و کسالت شما خواهد شد .
6- روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید . مصرف آب باعث رقیق شدن خون ، پمپاژ راحت تر قلب و انتقال انرژی در کل بدن می شود . به همین دلیل کسالت و خستگی از شما دور می شود .
7- مصرف امگا 3 را افزایش دهید . امگا 3 باعث فعال ماندن سلول های مغزی و هوشیاری شما می شود . به همین دلیل مقداری آجیل مانند گردو را به صورت روزانه مصرف کنید و هم چنین ماهی های چرب مانند سالمون را در طی هفته حتما دو بار مصرف کنید .
8- غذای خود را کامل بجوید . با این کار بیشتر عمل هضم غذا را انجام داده اید و سیستم گوارشی شما اذیت نخواهد شد . از طرف دیگر مغز در زمان مناسب ، احساس سیر شدن را به شما می فرشتند .
9- پرخوری نکنید و به اندازه کافی غذا بخورید . بشقاب خود را به اندازه ای که شما را سیر می کند پر کنید . چنانچه در بیرون از خانه غذا می خورید می توانید با درخواست یک پاکت و ظرف غذا ، اضافه ی غذای خود را با خود ببرید . شما مجبور نیستید آن حجم غذا را بخورید .
اشتهای کاذب خود را مهار کنید . ممکن است شما جز آن دسته از افرادی باشید که به غذاهای فست فود مانند پیتزا علاقه دارید ولی به دلیل داشتن تغذیه سالم ، آن را از برنامه غذایی خود حذف کرده اید . توصیه می شود هر چند وقت یکبار مثلا ماهی یکبار خودتان را به چند برش پیتزا دعوت کنید . با این کار برای خوردن آن حریص نمی شوید و زیاده روی هم نمی کنید